Czy mogę już iść do szkoły? Diagnoza gotowości szkolnej dziecka z uszkodzonym narządem słuchu - to najnowsza praca Katarzyny Bieńkowskiej. Autorka jest pracownikiem naukowym, rzeczoznawcą MEN w zakresie programów nauczania i podręczników dla dzieci z wadą słuchu. Założycielka Ogólnopolskiego Porozumienia na Rzecz Rehabilitacji Dzieci z Wadą Słuchu od 0 do 3. roku życia. Autorka licznych artykułów i opracowań, nauczyciel akademicki.
Opis zestawu narzędzi diagnostycznych
Zgodnie z nowelizacją ustawy o systemie oświaty, w Polsce wprowadzony zostanie obowiązek szkolny dla dzieci sześcioletnich. Obowiązkowy będzie też roczny pobyt w przedszkolu, w czasie którego dziecko będzie przygotowywane do podjęcia obowiązku szkolnego oraz będzie diagnozowane w ramach tzw. diagnozy przedszkolnej.
Diagnoza zostanie przeprowadzona dwukrotnie. Na podstawie wyników pierwszej nauczyciel przedszkola opracuje indywidualny program wspomagania i korygowania rozwoju dziecka, a druga diagnoza umożliwi podjęcie decyzji o rozpoczęciu nauki szkolnej przez dane dziecko lub odroczeniu obowiązku szkolnego (Ustawa 2009).
Wprowadzane zmiany dotyczą również dzieci niepełnosprawnych, w tym dzieci z uszkodzonym słuchem. Problem diagnozowania gotowości szkolnej dzieci z wadą słuchu jest trudny do rozwiązania. Duża część tych dzieci nie jest diagnozowana przed rozpoczęciem nauki w szkole. Spośród 35 badanych przez autorkę opisywanych testów klas pierwszych w 25 (71,43%) zbadano gotowość szkolną u wszystkich uczniów. W 9 (25,71%) klasach przebadano połowę i mniej niż połowę uczniów pod kątem osiągnięcia dojrzałości szkolnej, a w przypadku 1 klasy (2,86%) żaden jej uczeń nie miał wykonanego takiego badania. Problem również stanowi metoda diagnozowania i stosowane narzędzia.
Narzędzia diagnostyczne opracowane przez autorkę niniejszego zestawu całkowicie uwzględniają nową podstawę programową wychowania przedszkolnego zawartą w załączniku nr 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2009 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Narzędzia te badają następujące aspekty przygotowania dziecka z wadą słuchu do nauki szkolnej:
- gotowość do uczenia się matematyki
- gotowość do nauki czytania i pisania
- sprawność językową
Poza tym przeprowadza się obserwację oraz wywiad środowiskowy, które zbierają informacje na temat zachowań dziecka w czasie badania, jego dojrzałości społecznej oraz warunków i okoliczności towarzyszących osiąganiu gotowości szkolnej. Proponuje się też orientacyjne badanie lateralizacji.
Większość zadań stawianych dziecku nie wymaga od niego odbierania mowy w jakiejkolwiek formie ani mówienia. Zadania przeznaczone dla dziecka są całkowicie bezsłowne. W razie trudności w rozumieniu poleceń rysunkowych dopuszcza się możliwość dokonania dodatkowego objaśnienia za pomocą sposobu porozumiewania się zrozumiałego dla dziecka (mowy ustnej, języka migowego, systemu językowo-migowego, gestów naturalnych, metody fonogestów lub innych metod). Wyjątek stanowi kwestionariusz sprawności językowej, którego zadaniem jest sprawdzenie, na ile poprawnie i w jakim zakresie badane dziecko posługuje się językiem polskim. Używa się tu mowy dźwiękowej i języka ojczystego. Kwestionariusz ten również służy do zbadania, czy dziecko porozumiewa się innymi metodami komunikacji, jakimi i w jakim zakresie.
Narzędzia badawcze są proste w konstrukcji i łatwe w użyciu. Przeznaczone są przede wszystkim dla nauczycieli. Powinni oni znać badane dziecko i mieć kontakt z jego rodziną. To znacznie ułatwi diagnozowanie gotowości szkolnej dziecka z uszkodzonym słuchem.
Zestaw prezentowanych narzędzi został zweryfikowany w praktyce, która wykazała, że doskonale się sprawdza. Jest atrakcyjny dla dzieci, prosty w obsłudze i sprawdza kluczowe umiejętności potrzebne dziecku do podjęcia nauki szkolnej.